چه عواملی باعث شکل‌گیری آب مروارید می‌شود

علت شکل گیری آب مروارید

برای اینکه بدانید علت شکل گیری آب مروارید چیست باید اول این بیماری را بشناسید. آب مرواری (کاتاراکت) یک لایه ابری شکل روی عدسی طبیعی چشم است که پشت عنبیه و مردمک قرار دارد.

آب مروارید یکی از دلایل اصلی از دست رفتن بینایی افراد بالای 40 سال و یکی از عوامل اصلی نابینایی در سراسر جهان بشمار می‌رود. بد نیست بدانید شمار افرادی که به آب مروارید مبتلا می‌شوند بسیار بیشتر از کسانی است که آب‌سیاه، دژنراسیون ماکولا و مشکلات شبکیه‌ای دیابتیک دارند.

بر اساس آمار در کشور پهناوری همچون آمریکا حدود 22 میلیون نفر که بالای 40 سال سن دارند به آب مروارید مبتلا هستند. با روند رشد این بیماری در ایالت متحده آمریکا گمانه‌زنی می‌شود تا سال 2020 بیش از 30 میلیون نفر به آب مروارید مبتلا شوند.

آب مروارید چیست؟

كدر شدن عدسی چشم است كه منجر به مشكلات بینایی می‌شود، آب مروارید نام دارد.

عدسی ساختمان شفاف و بدون رگ با قطر حدود 9 میلی‌متر و ضخامت 4 میلی‌متر است كه در قسمت میانی كره چشم قرار گرفته و باعث تمركز نور بر روی شبكیه می‌شود. شبكیه هم لایه حساس به نور در چشم است كه پیام‌های بینایی را دریافت می‌كند. در یك چشم طبیعی نور از عدسی عبور می‌کند و روی شبكیه متمركز می‌شود. برای ایجاد یك تصویر دقیق، عدسی باید شفاف باشد.

در حالت طبیعی و عادی، عدسی که از آب و پروتئین تشکیل شده کاملا شفاف است و نور به راحتی از آن عبور می‌كند. اما گاهی پیش می‌آید که بخشی از این پروتئین‌ها تغییر می‌یابند و منجر به كدورت قسمت‌هایی از عدسی می‌شوند. در نتیجه نور به خوبی به شبكیه نمی‌رسد و اختلال بینایی ایجاد می‌شود كه این پدیده را آب مروارید یا کاتاراکت می‌نامند.

وقتی آب مروارید هنوز خیلی نرسیده باشد، تنها بخش كوچكی از عدسی كدر می‌شود. اما به مرور ین روند ادامه می‌یابد و بخش بزرگی از عدسی كدر می‌شود و بینایی را مختل می‌سازد.

باید بدانید که کاتاراکت یکی از بیماری‌های مربوط به افزایش سن است و به تدریج و طی چند سال پیشرفت می‌کند. البته در افراد جوان و افراد دیابتی ممكن است پیشرفت بیماری با سرعت بالا و طی چند ماه صورت بگیرد.

مدل‌های مختلف و علت شکل گیری آب مروارید چیست؟

مدل‌های مختلف آب مروارید شامل موارد زیر است:

• کاتاراکت (آب مروارید) زیرکپسولی: در پشت عدسی چشم پدیدار می‌شود. افرادی که به دیابت مبتلا هستند یا کسانی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• کاتاراکت (آب مروارید) هسته‌ای: در هسته مرکزی عدسی چشم شکل می‌گیرد. این آب مروارید اغلب به واسطه سن پدیدار می‌شود.
• کاتاراکت (آب مروارید) غشایی: از نامش معلوم است که از سطح چشم شروع به رشد می‌کند و به تدریج به مرکز عدسی می‌رسد.

علت شکل گیری آب مروارید چیست؟

خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد در زمانی که باعث اختلال در بینایی شده باشد با جراحی ظریفی برطرف می‌شود. باید بدانید آب مروارید از یک چشم به چشم دیگر سرایت نمی‌کند و باعث کوری غیرقابل برگشت نیز نمی‌شود.

همچنین خوب است بدانید، در آب مروارید خفیف، اختلال بینایی شاید بسیار ناچیز باشد. اما با افزایش میزان آب مروارید، بینایی به تدریج بدتر می‌شود. بعضی از مبتلایان همزمان با كاهش دید دور احساس می‌كنند كه دید نزدیك آنها بهتر شده اما این تغییر، موقتی است و با افزایش میزان آب مروارید، دید دور و نزدیك، هر دو بدتر خواهد شد.

در زیر علل مختلف شکل‌گیری این بیماری را نوشته‌ایم:

• آب مروراید ناشی از افزایش سن: عدسی نیز همانند سایر قسمت‌های بدن،‌ در طول زندگی به رشد خود ادامه می‌دهد و لایه‌هایی به سطح خارجی آن اضافه می‌شود كه با گذشت زمان، لنز سخت می‌شود و شفافیت خود را از دست می‌دهد. آب مروارید ناشی از افزایش سن شایع‌ترین نوع آب مروارید است و بین سنین 65 تا 74 سالگی رواج دارد.
• آب مروارید ناشی از سایر بیماری‌ها: این نوع آب مروارید در افرادی كه بیماری‌های مشخص دیگری از جمله دیابت (بیماری قند) دارند دیده می‌شود. گاهی بروز آب مروارید در رابطه با مصرف داروهای كورتون دار است.
•  آب مروارید ناشی از ضربه: گاهی بلافاصله پس از صدمات چشمی و گاهی سال‌ها بعد از آن دیده می‌شود.
•  آب مروارید مادرزادی: برخی کودکان با آب مروراید به دنیا می‌آیند یا این‌كه در كودكی به آن مبتلا می‌شوند كه معمولا در هر دو چشم است. این آب مروارید ممكن است در بینایی اختلال ایجاد نكند، اما در صورت ایجاد اختلال حتما باید جراحی شود.

علائم آب مروارید چیست؟

• دید ابری یا پدیدار شدن لکه‌های تیره در میدان دید
• بروز مشکل دید در شب
• تار شدن یا محو شدن بینایی
• حساسیت به نور
• پدیدارشدن هاله‌ها یا حلقه‌های باریک نور در اطراف منابع نور (معمولا در شب)
• نیاز مکرر به تغییر نسخه عینک یا لنز تماسی نسبت به گذشته‌
• كم رنگ شدن یا محو شدن رنگ‌ها
• دو بینی یا چند بینی (كه با افزایش شدت آب مروارید وضعیت بدتر می‌شود).

توجه داشته باشید که علت شکل گیری آب مروارید می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌های چشمی نیز باشند. بنابراین بسیار مهم است که به چشم پزشك مراجعه كنید تا علت اصلی مشکل چشم خود را پیدا کنید.

درمان آب مروارید چگونه است و بهترین زمان برای عمل جراحی چه زمانی است؟

در مراحل اولیه آب مروارید، وضعیت بینایی با استفاده از عینك، عدسی‌های بزرگ نما و نورهای قوی‌تر بهبود می‌یابد. اما اگر این روش‌ها موثر نباشد، چشم باید عمل شود. یعنی عدسی كدر شده از چشم خارج و با عدسی مصنوعی جایگزین شود.

در مورد بهترین زمان برای عمل جراحی کاتاراکت باید بدانید که با توجه به نیاز و شرایط هر فرد متفاوت است. در افراد مسن كه نیاز چندانی به دید كامل ندارند ممكن است دیرتر نیاز به انجام جراحی باشد. این مساله‌ای است که چشم‌پزشک در مورد آن تصمیم می‌گیرد.

به صورت کلی کارشناسان اعتقاد دارند که هر زمان انجام فعالیت‌های شغلی یا روزمره مانند رانندگی، مطالعه و تماشای تلویزیون برای فرد مبتلا به آب مروارید دشوار شد، جراحی باید صورت بگیرد و به رسیدن آب مروارید نیازی نیست.

گفتنی است، اگر هر دو چشم به آب مروارید مبتلا باشند پزشك آنها را در یك زمان جراحی نمی‌كند. هر چشم باید به طور جداگانه تحت عمل جراحی قرار گیرد. به گفته‌ی متخصصان در صورتی‌ که وضعیت اورژانسی نباشد بهتر است حداقل 4 ماه بین دو عمل فاصله باشد. گاهی اوقات در بیماران مبتلا به بیماری قند جهت معاینه شبكیه و درمان ضایعات ناشی از بیماری انجام عمل آب مروارید ضروری است.

اگر آب مروارید عمل نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

با تاخیر در عمل جراحی به تدریج بینایی فرد كاهش یافته به طوری كه در حد شمارش انگشتان و یا فقط درك نور خواهد رسید، در این مرحله در تعداد كمی از بیماران ممكن است منجر به افزایش فشار داخل چشم (آب سیاه) شود و در نتیجه نیاز به جراحی اورژانس پیدا می‌كند كه عوارض و خطرات آن بیشتر از جراحی معمولی است.

امروزه  جراحی آب مروارید یكی از رایج‌ترین، بی‌خطرترین و موثرترین اعمال جراحی چشم به شمار می‌رود. حدود 90 درصد افرادی‌كه تحت این عمل قرار می‌گیرند، دید بهتری پیدا می‌كنند مگر این‌كه مشكلی در قرنیه، شبكیه یا عصب بینایی وجود داشته باشد.

در صورتی‌كه دچار افزایش فشار خون یا قند خون هستید قبل از عمل باید حتما زیر نظر متخصص داخلی، درمان و تحت كنترل قرار بگیرید. روز قبل از عمل حمام كنید و 6 ساعت قبل از عمل نباید چیزی بخورید.

توجه داشته باشید که تا مدتی بعد از عمل احساس خفیف ناراحتی و جسم خارجی طبیعی است. اشك ریزش خفیف و ترشح مختصر شایع است. چشم ممكن است به نور و تماس حساس شود. در صورت احساس ناراحتی، برای 1 تا 2 روز اول ممكن است پزشك هر 4 تا 6 ساعت مسكن تجویز كند. اما بعد از این مدت، احساس ناراحتی معمولا از بین می‌رود.

چند روز پس از عمل می‌توان فعالیت‌های روزانه را شروع كرد. اما بینایی ممكن است تا مدتی كامل نباشد.

سوالات رایج در مورد علت شکل گیری آب مروارید