خشکی چشم چیست
خشکی چشم یکی از مشکلاتی است که اغلب مردم جهان را درگیر خود کرده است. از قرمزی شدید چشم‌ها گرفته تا خارش و اشک‌ریزش‌های ناخواسته و بی اراده از بارزترین نشانه‌های خشکی چشم هستند.
خبر خوب در رابطه با این بیماری این است که با چند تغییر ساده در سبک زندگی می‌توان از پیشرفت خشکی چشم پیشگیری کرد. حتی می‌توان با برخی اقدامات این مشکل را به طور کامل از بین برد.
عوامل ایجاد کننده خشکی‌چشم چیست؟
خشکی چشم زمانی پدیدار می‌شود که چشم به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کند. یا اشک تولیدی کیفیت لازم را ندارد و قادر نیست چربی و رطوبت سطح چشم را حفظ کند. به زبان ساده‌تر عدم وجود تعادل در سیستم تولید اشک منجر به شکل‌گیری خشکی چشم می‌شود.
فاکتورهای متفاوتی باعث بوجود امدن این عدم تعادل می‌شود. شرایط سلامتی بدن می‌تواند توانایی تولید اشک را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال، سندرم شوگرن (نوعی اختلال التهابی مزمن و وابسته به دستگاه ایمنی است که با اختلال در عملکرد غدد برون ریز (غدد اگزوکرین) مشخص می‌شود.)، ورم مفاصل روماتیسم و بیماری‌های عروقی کلاژن در سیستم تولید اشک اختلال ایجاد می‌کنند.
محرک‌های محیطی همانند آلودگی یا شرایط بد آب‌وهوایی نیز در شکل‌گیری این بیماری نقش دارند.
البته بعضا پیش می‌آید که مصرف برخی داروها سبب خشک شدن سطح چشم‌ها می‌شود و از تولید اشک کافی و باکیفیت پیشگیری می‌کنند. از جمله می‌توان به انواع مختلف آنتی‌هیستامین‌ها یا برخی از داروهای آب سیاه اشاره کرد. همچنین قرص‌های کنترل بارداری، قرص‌های هورمونی و داروهای مخصوص آسم هم در شکل‌گیری خشکی چشم موثر هستند.
از دیگر عاملین اصلی بروز خشکی چشم باید به کامپیوتر و موبایل اشاره کرد. این دیوایس‌ها با نمایشگرهای خود و نورهای آبی که متصاعد می‌کنند سبب تخریب غدد تولیدکننده اشک می‌شوند. مخصوصا کسانی که لنز تماسی دارند اگر زیاد به صفحه نمایش موبایل یا کامپیوتر خیره شوند، بیشتر از بقیه مردم در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
نشانه‌های خشکی چشم چیست؟
احساس خشکی، سوزش، خراشیدگی و تار شدن دید از بارزترین نشانه‌های خشکی چشم هستند.
در بعضی بیماران این خشکی به حدی زیاد است که منجر به آبریزش می‌شود. گاهی نیز بیمار احساس وجود جسم خارجی در چشم دارد.
در سندروم خشکی چشم، اشک به میزان کافی تولید نمی‌شود یا به دلیل شرایط نامناسب اشک یا وضعیت غیرنرمال پلک‌ها، رطوبت سطحی چشم سریعا تبخیر می‌شود.
راه‌های درمان خشکی‌چشم چیست؟
از آنجا که دلایل مختلفی برای شکل‌گیری خشکی چشم‌ها وجود دارد، راه‌های درمان آن هم متفاوت است. برای اغلب مردم استفاده مداوم از قطره‌های اشک مصنوعی می‌تواند کمک کننده باشد و تا حد زیادی خشکی چشمشان را برطرف می‌کند.
اما اگر نشانه‌های این بیماری مزمن و شدید باشد، باید نزد اپتومتریست بروید تا داروها و روش‌های درمانی مربوطه را برایتان تجویز کند.
برخی از روش‌های رایج برای درمان خشکی چشم شامل موارد زیر است:
- مصرف آنتی‌بیوتیک و کاهش التهاب پلک‌های چشم: التهابات موجود در لبه پلک‌های چشم می‌تواند باعث مسدود شدن غده‌های چربی در چشم شده و در نتیجه اشک به سطح چشم ترشح نشود.
- قطره‌های مخصوص کنترل التهاب قرنیه چشم: وجود التهاب در قرنیه که سطح چشم را تشکیل داده هم می‌تواند مانع از تولید و جریان اشک شود. در نتیجه متخصص برای بیمار قطره‌های مخصوصی که حاوی سیکلو سپورین است تجویز می‌کند.
- کارگذاری کپسول‌های مخصوص در چشم: که همانند اشک مصنوعی عمل می‌کنند. این کپسول‌ها را بین پلک بالایی و تخم چشم می‌گذارند. جنس آنها به گونه‌ای است که به تدریج در چشم حل شده و چربی و رطوبت لازم برای سطح چشم را تامین می‌کند.
- داروهای محرک تولید اشک: این داروها اغلب در شکل قرص، ژل یا قطره چشمی عرضه می‌شوند و کمک می‌کنند تا اشک موردنیاز چشم تولید شود.
- قطره‌های چشمی ساخته شده از خون خودِ بیمار: این قطره‌ها، «قطره‌های چشمی مشتق از سرم اتولوگ انسانی» نام دارند.
- بستن لوله‌های اشک چشم: با استفاده از درپوش‌های سیلیکونی بسیار ظریف، مسیر لوله‌های اشک را مسدود می‌کنند تا اشک‌های تولید شده بیهوده هدر نروند.
- باز کردن راه غدد چربی: با استفاده از ابزار مخصوص و ماساژهای چشمی می‌توان غدد چربی که مسدود شده‌اند را باز کرد.
- درمان پلک چشم با جراحی: Ectropion نوعی عمل جراحی است که پلک‌ها را به بالا بر می‌گرداند و از بسته شدن و افتادن پلک‌ها روی هم پیشگیری می‌کند. در اکتروپیون لبه پلک (معمولا پلک پایین) و مژه‌ها به سمت بیرون چشم بر می‌گردند. در اثر بیرون ریختن قطرات اشک، التهاب پلک (درد، قرمزی و تورم)، خشکی و سوزش چشم پدیدار می‌شود. این عارضه ظاهری نازیبا هم دارد. اما خوشبختانه با جراحی ترمیمی قابل درمان است.
بهترین اشک مصنوعی برای خشکی‌چشم‌ها چیست؟
در مواردی که خشکی چشم در نتیجه استفاده از کامپیوتر، نگاه طولانی مدت به صفحه‌نمایش وسایل الکترونیک باشد، خیلی راحت می‌توان با اشک مصنوعی یا قطره‌های چشمی آن را درمان کرد.
به دلیل وجود برندهای متنوع از انواع قطره‌ها و اشک‌های مصنوعی در بازار، شاید شخص توان تشخیص نمونه مناسب برای چشم خود را نداشته باشد. از این رو بد نیست بدانید، نمونه‌هایی که روی آنها سبک (light) درج شده، ویسکوزیته کمتری دارند و رقیق هستند. این مدل‌ها خیلی سریع موجب بهبود چشم می‌شوند و تاری دید (هنگام ریختن در چشم) بدنبال ندارند. اما باید توجه داشته باشید که خاصیت درمانی آنها بسیار کوتاه مدت است و باید هر چند ساعت یک‌بار آن را استفاده کنید تا به نتیجه مناسب برسید.
در مقابل، اشک‌هایی که ویسکوزیته بالایی دارند، بسیار غلیظ بوده و شبیه ژله هستند. اما در عوض برای مدت طولانی‌تری چشم را مرطوب و چرب نگه می‌دارند. اما تا چندین دقیقه پس از ریختن در چشم موجب تاری دید می‌شوند. به همین خاطر، برای ساعات کاری یا در طول رانندگی گزینه خوبی بشمار نمی‌روند. این قطره‌ها برای زمان خواب پیشنهاد می‌شوند.
اشک طبیعی چشم چه مشخصاتی دارد؟
اشک‌های سالم و طبیعی باید شامل موارد زیر باشند:
- مواد روغنی: از تبخیر سریع آب از سطح چشم پیشگیری می‌کنند.
- مواد آبکی: به حفظ رطوبت چشم می‌پردازند.
- مواد موکوس‌مانند: به روان شدن اشک و حرکت آن به همه سطح چشم کمک می‌کنند.
قطره چشم استروئیدی
در طول سال‌های گذشته، پزشکان کشف کردند که التهاب و آماس یکی از دلایل اصلی خشکی چشم است. آماس موجب قرمزی و سوزش چشم می‌شود که با نشانه‌های بیماری خشکی چشم یکی است.
اشک مصنوعی قادر نیست به طور کامل این نشانه‌ها را از بین ببرد. به همین خاطر، پزشک احتمالا قطره چشم استروئیدی برایتان تجویز می‌کند تا التهاب و خشکی چشم را همزمان برطرف کند.
قطره‌های استروئیدی اغلب برای رفع فوری نشانه‌های بیماری و به‌طور موقتی کاربرد دارند. در بیشتر مواقع، آنها را به همراه اشک مصنوعی و Restasis تجویز می‌کنند تا مراحل درمان تکمیل شود.
از عوارض این قطره‌ها باید به فشار بالای چشم یا آب‌مروارید اشاره کرد. البته اگر به مدت کوتاه از قطره استروئیدی استفاده شود، امکان بروز چنین عوارضی صفر خواهد بود.
درمان‌های خانگی برای رفع خشکی چشم
- تند تند پلک بزنید. اگر با وسایل الکترونیک کار می‌کنید، سعی کنید دفعات پلک زدن را افزایش دهید. پلک زدن موجب شکل‌گیری لایه تازه‌ای از اشک در چشم می‌شود.
- هنگام کار با کامپیوتر، هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه نگاهتان را از روی صفحه‌نمایش بردارید. هر ۲۰ دقیقه به مدت ۲۰ ثانیه به چشم خود استراحت دهید.
- آرایش چشم خود را حتما قبل از خواب بشویید.
- از عینک آفتابی مناسب با قدرت محافظتی بالا استفاده کنید.
سوالات رایج در مورد خشکی چشم
خشکی چشم، همان‌طور که از نامش می‌توان حدس زد، بر اثر کمبود شدید اشک و رطوبت چشم پدیدار می‌شود و در صورت درمان نشدن، پیشرفت خواهد کرد.
البته، این بیماری به نسبت شدتی که دارد، ممکن است هرگز به‌طور کامل درمان نشود. اما در اغلب موارد، با موفقیت درمان شده و شخص علاوه بر دید واضح‌تر، احساس راحتی بیشتری هم پیدا کرده است. اما به این خاطر که خشکی چشم به دلایل مختلف ایجاد می‌شود، روش‌های درمانی گوناگونی هم برای آن وجود دارد.
بله در مواردی که خشکی چشم در نتیجه استفاده از کامپیوتر، نگاه طولانی مدت به صفحه‌نمایش وسایل الکترونیک باشد، خیلی راحت می‌توان با اشک مصنوعی یا قطره‌های چشمی آن را درمان کرد.
به دلیل وجود برندهای متنوع از انواع قطره‌ها و اشک‌های مصنوعی در بازار، شاید شخص توان تشخیص نمونه مناسب برای چشم خود را نداشته باشد. از این رو بد نیست بدانید، نمونه‌هایی که روی آنها سبک (light) درج شده، ویسکوزیته کمتری دارند و رقیق هستند. این مدل‌ها خیلی سریع موجب بهبود چشم می‌شوند و تاری دید (هنگام ریختن در چشم) بدنبال ندارند. اما باید توجه داشته باشید که خاصیت درمانی آنها بسیار کوتاه مدت است و باید هر چند ساعت یک‌بار آن را استفاده کنید تا به نتیجه مناسب برسید.
یکی از روش‌های جایگزین برای باز کردن غدد میبومینی که مسدود شده‌اند استفاده از کمپرس آب گرم روی پلک چشم‌هاست که موجب نرم شدن میبیوم‌های سفت شده است. البته برای اینکه بهترین استفاده را از این امر ببرید، باید میزان داغی آب حداقل ۴۲ درجه سانتی‌گراد باشد و کمپرس هم به مدت ۲۰ دقیقه بی‌وقفه روی پلک قرار داشته باشد. همچنین این روش درمانی باید دو بار در روز تکرار شود.
3 کامنتها
سلام ۳۸سال دارم.تقریبا ۶ماه خشکی شدید چشم دارم و فوق تخصص های زیادی رفتم .معرفی شدم روماتولوژیست آزمایش دادم منفی بود مرتبا اشک مصنوعی خارجی و ایرانی و ..ژل و قطره هایی که تجویز شده بود مصرف کردم متاسفانه روز به روز علائم جدیدی به خشکی چشمم اضافه شد نظیر تاری دید و دوبینی و پلک بالای چشمم به سمت بالا میره.خودم فکر میکنم مشکل پلک دارم تا خشکی چشم.ممنون میشم راهنماییم کنید.
سلام وقت بخیر،گزارشات شما علائم خشکی چشم نیست.اما اینکه علائم چه مشکلی میتونه باشه باید توسط پزشک و بعد از معاینه ی دقیق چشمتون مشخص بشه.
سلام ۳۸سال دارم.تقریبا ۶ماه خشکی شدید چشم دارم و فوق تخصص های زیادی رفتم .معرفی شدم روماتولوژیست آزمایش دادم منفی بود مرتبا اشک مصنوعی خارجی و ایرانی و ..ژل و قطره هایی که تجویز شده بود مصرف کردم متاسفانه روز به روز علائم جدیدی به خشکی چشمم اضافه شد نظیر تاری دید و دوبینی و پلک بالای چشمم به سمت بالا میره.خودم فکر میکنم مشکل پلک دارم تا خشکی چشم.ممنون میشم راهنماییم کنید.