پریدن پلک چشم
هنوز مشخص نیست چه دلیلی باعث پریدن پلک چشم می‌شود، انقباضاتی که متخصصان آن را «بلفارواسپاسم» می‌نامند.
وقتی این عارضه پیش‌رونده عصبی روی می‌دهد، پلک چشم که عموما هم پلک بالایی است شروع به منقبض شدن‌های پیاپی می‌کند و فرد قادر به کنترل آن نیست. این پرش‌ها کاملا غیرارادی هستند و در بیشتر مواقع فقط در یک چشم ظاهر می‌شوند و خودبه‌خود هم از بین می‌روند. البته ممکن است در هر دو چشم ظاهر شود.
اگر تجربه پرش پلک داشته باشید، حتما می‌دانید که بدنبال آن چشم‌ها در عرض چندین دقیقه، هر ثانیه یک‌بار منقض می‌شوند. پزشکان معتقدند که دلیل پدیدار شدن این عارضه می توانید موارد زیر باشد:
- خستگی
- استرس
- مصرف زیاد کافئین
پرش پلک، عارضه‌ای بدون درد، بی‌ضرر و خودبه‌خودی است. اما انقباض آن به‌حدی است که به‌راحتی پلک را باز و بسته می‌کند.
چه عاملی می‌تواند از پریدن پلک چشم پیشگیری کند؟
پرش پلک ممکن است در بعضی افراد یک روز کامل ادامه داشته باشد. اما احتمال اینکه چندین روز، چندین هفته یا حتی ماه‌ها ادامه داشته باشد نیز وجود دارد. بدون شک استمرار وجود این عارضه سبب مختل شدن زندگی فردی شخص می‌شود و می‌تواند مشکلات مختلفی به‌وجود بیاورد.
این مورد بسیار نادر است، اما اگر عارضه بلفارواسپاسم چندین ماه ادامه پیدا کند، ممکن است هرگز برطرف نشده و برای همیشه موجب انقباض پلک‌های بیمار یا چپ شدن چشمان او بشود.
گاهی این پرش‌ها می‌توانند نشانه بیماری‌ها جدی‌تری همانند موارد زیر باشند:
- تورم پلک چشم
- چشمان خشک
- حساسیت به نور
- چشمان سرخ
در موارد نادر این عارضه می‌تواند نشانه مشکلات مغزی یا اختلالات عصبی همانند موارد زیر باشد:
- فلج بل (در این حالت عضلات صورت به صورت ناگهانی و به‌طور موقت فلج می‌شوند)
- دیستونی (بدقوامی ماهیچه‌ها، به معنای انقباض غیرارادی مکرر و طولانی در یک عضله یا در گروهی از عضلات)
- اختلال پارکینسون (لرزش در وضعیت استراحت که شیوع آن بیشتر در سنین پیری است)
- سندروم توره (ترکیبی از حرکات و صداهایِ ناخواسته که به آن‌ها تیک (Tic) می‌گویند)
آیا پرش پلک مدل‌های مختلفی دارد؟
پریدن پلک چشم سه مدل رایج دارد.
پرش خفیف پلک‌چشم: که اغلب بدنبال سبک زندگی خاص افراد پدیدار می‌شود از جمله کم‌خوابی، خستگی، استرس زیاد یا مصرف بیش از اندازه کافئین یا کشیدن سیگار. این مدل، عموما در نتیجه آزردگی سطح چشم‌ها (قرنیه) یا ملتحمه‌ی چشم به‌وجود می‌آید.
بلفارواسپاسم شدید: این مدل اغلب در میان‌سالی و پیری بروز می‌کند و با بالا رفتن سن بدتر می‌شود. بر اساس آمار کشور آمریکا فقط 2 هزار نفر در سال به این عارضه دچار می‌شوند. پراکندگی این بیماری بین زنان دو برابر مردان است. با اینکه عارضه جدی‌ای محسوب نمی‌شود اما شدت و استمرار آن می‌تواند زندگی عادی فرد را با مشکل مواجه کند.
دلایل ایجاد این مدل نیز خستگی، استرس، نورهای خیلی روشن، باد یا آلودگی هواست. بلفارواسپاسم شدید با انقباض بی‌وقفه پلک یا آزردگی چشم آغاز می‌شود. وقتی عارضه بدتر می‌شود، فرد به نور حساس شده و دچار تاری دید می‌شود و ممکن است اسپاسم صورت بگیرد. در موارد بسیار جدی، اسپاسم‌ها می‌توانند موجب باز و بسته شدن غیرارادی پلک‌ها برای چندین ساعت متوالی بشوند.
محققان معتقد هستند که عوامل محیطی و ژنتیکی دست‌دردست همدیگر باعث بروز این اختلال می‌شوند.
اسپاسم نیمه صورت: مدل سوم عارضه موردبحث است البته این مدل بسیار نادر است و ماهیچه‌های اطراف دهان و پلک‌ها را درگیر می‌کند. برخلاف دو مدل قبلی، این اسپاسم، فقط یک طرف صورت را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد. دلیلش هم فشار رگ‌ها روی اعصاب صورت است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در مواردی که در زیر اشاره شده باید حتما به پزشک مراجعه کرد:
- اگر پریدن پلک چشم بیشتر از یک هفته ادامه پیدا کرد
- چشم‌هایتان کامل بسته می‌شود
- انقباض دیگر ماهیچه‌های صورت را نیز دربرمی‌گیرد
- اگر شاهد سرخی، ترشح یا ریزش اشک از چشم بودید
اگر این اسپاسم‌ها در نتیجه اختلالات مربوط به مغز و اعصاب باشند، پزشک معالج شما را به متخصص اعصاب معرفی خواهد کرد.
راه درمان پرش پلک چیست؟
در بسیاری از موارد، این انقباض‌ها به خودی‌خود برطرف می‌شوند. اما با ترک سیگار و کافئین یا کاهش مصرف آن‌ها و داشتن استراحت کافی می‌تواند به رفع این عارضه کمک کنید.
اگر انقباض چشم با سوزش و خارش همراه است، بهتر است اشک مصنوعی در چشم بچکانید. البته، هنوز درمان مشخصی برای این اختلال پیدا نشده است اما گزینه‌های درمانی رایج تا حد زیادی به رفع سریع‌تر آن کمک می‌کنند.
رایج‌ترین روش درمان، سم بوتولینوم یا همان بوتاکس است که برای درمان اسپاسم یک طرف صورت هم کاربرد دارد.
در این روش، پزشکان متخصص، به مقدار لازم این سم را به ماهیچه‌های چشم تزریق می‌کنند تا اسپاسم‌ها را از بین ببرند. در نتیجه این کار تا چندین ماه می‌توانید از بروز احتمالی هرگونه انقباضی خلاص شوید.
در شرایط معمولی و اسپاسم‌های خفیف، پزشک مصرف کلونازپام یا لورازپام را تجویز می‌کنند. البته این داروها برای دوره زمانی کوتاه مدت موثر هستند.
از دیگر درمان‌ها نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طب سوزنی
- هیپنوتیزم
- ماساژ
- تغذیه درمانی
- عینک‌های رنگی
- بایوفیدبک (بازخورد زیستی): کنترل انقباض‌ها به کمک ابزار الکترونیکی
در صورتی که تمامی این روش‌ها ناکام ماند، ممکن است به‌طریق جراحی بتوان بلفارواسپاسم را از بین برد. در این حالت، باید برخی از اعصاب و بافت‌های اطراف پلک فرد برداشته شوند.
سوالات رایج پریدن پلک چشم
قطره‌های چشم نیازی به نسخه ندارند و می‌توانند بسیاری از مشکلاتی را که باعث پرش پلک می‌شوند رفع کنند، از جمله خشکی چشم، خستگی چشم، و آلرژی. شاید در نهایت مجبور شوید برای درمان این مشکلات سراغ مشاور متخصص بروید، اما برای خلاصی فوری از این مشکلات، قطره‌های چشمی بی‌نیاز از نسخه کارتان را راه می‌اندازد.
معمولاً کمبود ویتامین دی و بی۱۲ را علت پرش چشم در نظر می‌گیرند. با اینکه شواهد محکمی در دست نیست، اما کمبود منیزیم را نیز یکی از عوامل موثر در این قضیه می‌دانند.
بینایی‌سنجی انجام دهید. اگر نمی‌توانید خودتان مشکل‌تان را رفع کنید، باید نزد پزشک متخصص چشم بروید. پزشک می‌تواند لنز‌های مناسبتری که خستگی چشم را کاهش می‌دهند برای شما تجویز کند. اگر مشکل‌تان شماره‌ی چشم نبود، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا مشکل خشکی چشم دارید یا آلرژی و برای آن‌ها درمان مناسب را تجویز کند.
بله، آلرژی نیز باعث پرش پلک می‌شود. این مشکل را نیز پزشک با تجویز آنتی‌هیستامین یا قطره‌ی چشمی می‌تواند رفع کند.
