پیشگیری از تخریب ماکولا
پیش از دانستن روش‌های پیشگیری از تخریب ماکولا باید بدانید که ماکولا در پشت چشم و در وسط شبکیه قرار دارد. آسیب به سلول‌های عصبی در ماکولا موجب می‌شود که نتوانید رنگ‌ها را تشخیص دهید و اشیا را تار ببینید.
با استفاده از عینک آفتابی زنانه یا عینک آفتابی مردانه از تخریب ماکولا در امان خواهید بود.
ماکولای چشم چیست؟
ماکولای چشم یا لکه زرد یک ناحیه بیضی شکل است. این بافت در پشت چشم و در مرکز شبکیه واقع شده است. ماکولا حاوی رنگدانه‌های زرد است. از این رو به لکه زرد معروف است. مسئولیت دید مستقیم و واضح بر عهده این بخش است.
ماکولا حساسیت بالایی به نور دارد و برای مشاهده جزئیات تصاویر، خواندن، رانندگی و… ضروری است.
دژنراسیون ماکولا یا تباهی لکه زرد
دژنراسیون ماکولا یک وضعیت شایع و بدون درد است که در آن قسمت مرکزی شبکیه، یعنی ماکولای چشم، وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهد.
انواع مختلفی از دژنراسیون ماکولا وجود دارد. در این میان دژنراسیون ماکولای وابسته به سن (AMD) بسیار شایع است. AMD یک بیماری مرتبط با پیری است که به تدریج ماکولای چشم یا به عبارت دیگر دید مرکزی را از بین می‌برد.
در بیشتر موارد AMD به آرامی پیشرفت می‌کند و به مرور زمان بینایی فرد کاهش می‌یابد. AMD به ندرت با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند و منجر به از دست رفتن بینایی یک یا هر دو چشم شود.
امروزه AMD عامل اصلی از بین رفتن بینایی در افراد بالای ۶۰ سال است. AMD بر روی هر دو چشم تاثیر می‌گذارد. ولی درجه از دست دادن بینایی در دو چشم ممکن است متفاوت باشد.
علائم دژنراسیون ماکولا وابسته به سن
- اصلی‌ترین علامت اولیه این بیماری تاری بخش مرکزی بینایی علیرغم استفاده از عینک همیشگی است. در مراحل اولیه این وضعیت، ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- برای مطالعه نیاز به نور بیشتر دارید
- کلمات کتاب یا روزنامه ممکن است به نظرتان تار باشند
- رنگ‌ها روشنی کمتری دارند
- در تشخیص چهره‌ها مشکل‌دارید
- یک علامت اولیه ویژه این بیماری اعوجاج دید است. معمولاً خطوط مستقیم به‌صورت موجدار یا کج به نظر می‌رسند مثل خطوط یک نمودار گرافیکی یا خطوط بین کاشی‌های حمام یا مرز هرگونه شی‌ء صاف و غیره.
- یک لکه کور در وسط میدان دید. این لکه به‌مرورزمان که سلول‌های مخروطی و استوانه‌ای بیشتری آسیب می‌بینند، بزرگ‌تر می‌شود
- توهم بینایی(Visual hallucinations) در افرادی که به هر علتی کاهش شدید بینایی داشته‌اند، شایع است. توهم بینایی که سندرم چارلز بونت نیز نامیده می‌شود در دژنراسیون شدید اتفاق می‌افتد. این افراد تصاویر مختلفی از الگوهای ساده تا تصاویر بسیار پیچیده می‌بینند. این تجربه ممکن است آشفته کننده باشد اما اگر از آن آگاه باشید و بدانید پدیده‌ای طبیعی در دژنراسیون ماکولا است، کمتر می‌ترسید. باید بدانید این به آن معنی نیست که بیماری روانی جدی دارید. اگر توهم بینایی دارید، معمولاً ظرف هجده ماه بهبود میابد، اما در برخی افراد ممکن است سال‌ها طول بکشد.
دژنراسیون ماکولا درد دارد؟
دژنراسیون ماکولا درد ندارد. علائم دژنراسیون ماکولای خشک 5 تا 10 سال طول می‌کشد تا شدید شود اما کاهش شدید بینایی به علت دژنراسیون ماکولای مرطوب سریع‌تر اتفاق می‌افتد.
برای پیشگیری از تخریب ماکولا درصورتی‌که دچار کاهش بینایی یا اعوجاج دید شدید حتماً فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید، کاهش بینایی به معنی دژنراسیون ماکولا نیست.
وضعیت‌های دیگر تهدیدکننده بینای ممکن است با کاهش بینایی ناگهانی اتفاق بیفتند مانند جدا شدن شبکیه.
در دژنراسیون ماکولا بینایی پیرامونی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد بنابراین این وضعیت موجب کوری کامل نمی‌شود.
اگر تنها بینایی یک‌چشم تحت تأثیر قرار بگیرد ممکن است متوجه هیچ علامتی نشوید چون چشم دیگر که سالم است بینایی را جبران می‌کند.
وقتی هر دو چشم تحت تأثیر قرار بگیرند، احتمال بیشتری دارد که متوجه علائم شوید.
افراد مسن‌تر باید معاینات منظم چشم داشته باشند و هر چشم را جداگانه بررسی کنند تا دژنراسیون ماکولا یا وضعیت‌های چشمی دیگر مانند آب‌سیاه (گلوکوم) را زودهنگام تشخیص دهند.
یک سبک زندگی سالم انتخاب کنید
برای پیشگیری از تخریب ماکولا یک سبک زندگی سالم انتخاب کنید. طبق گفته موسسه ملی چشم در حالی که رژیم غذایی مناسب در محافظت از چشم در برابر تخریب ماکولا نقش مهمی بازی می‌کند. اما این تنها بخشی از پازل سبک زندگی است. سایر راهکارهای هوشمند عبارتند از:
- اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. اگر سیگاری باشید، با ترک آن جلوی خیلی از صدمات را می‌گیرید. سیگار عامل زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله دژنراسیون ماکولا است.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید تا مطمئن شوید ویتامین‌هایی که به کند شدن پیشرفت دژنراسیون ماکولا کمک می‌کند را به مقدار زیادی دریافت می‌کنید.
- در مورد رانندگی دقت کنید. اگر تشخیص داده‌شده که دچار نقص بینایی هستید نباید رانندگی کنید. برای رانندگی مطمئن باید بتوانید درحالی‌که عینک معمولی خود را استفاده می‌کنید، از فاصله بیست‌متری پلاک اتومبیل جلویی را بخوانید و غیره.
- آزمایش‌های منظم بینایی را با افزایش سن انجام دهید. حتی اگر هیچ تغییری در بینایی خود مشاهده نمی‌کنید باید هر دو سال یک‌بار به پزشک مراجعه کنید.یک آزمایش چشم اغلب می‌تواند علائم اولیه هر مشکل چشمی را پیش‌ازاین که خودتان متوجه تغییری در بینایی شوید، شناسایی کند. چشم‌پزشک ممکن است بگوید چند وقت یک‌بار برای چکاپ چشم مراجعه کنید (این بستگی به‌سلامت عمومی، سن، سابقه خانوادگی و وضعیت‌های دیگر پزشکی دارد). شناسایی زودهنگام مشکلات اغلب به درمان مؤثرتر منتهی می‌شود.
سوالات رایج در مورد پیشگیری از تخریب ماکولا
استفاده از عینک‌های کوچک، باعث ورود اشعه از اطراف و بالای چشم به داخل چشم می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود از عینک‌هایی استفاده کنید که اطراف چشم را به‌صورت کامل بپوشاند.
ازآنجایی که این بیماری فقط دید مرکزی را مختل می کند ، به ندرت باعث نابینایی فرد می گردد اما تشخیص این بیماری، به‌ویژه در مراحل اولیه کار بسیار سختی است. به این دلیل که در بخش کوچکی از شبکیه رخ می‌دهد. اندازه ماکولا (لکه زرد) تنها یک میلیمتر است. کوچکترین تغییر در شبکیه چشم منجر به آسیب‌های زیادی می‌شود. در نتیجه باید تا زمانی که دید بیمار کاملا از بین نرفته، بیماری را تشخیص داد.
ماکولای وابسته به سن (AMD)، یک اختلال چشمی است که اغلب در میان افراد بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد.
نوع مرطوب این بیماری زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی جدید در چشم شروع به رشد کند؛ این مشکل می‌تواند با مصرف دارو برطرف شود. نوع خشک این اختلال که منجر به تخریب گیرنده‌های نوری می‌شود، هیچ درمان خاصی ندارد؛ البته مصرف مقدار مشخصی از مواد معدنی و ویتامین‌ها می‌تواند سرعت پیشرفت این بیماری را کاهش دهد یا آن را متوقف کند.
